Κική Δημουλά - Αφιέρωμα

Μην το αποκλείεις. Κι άλλες φορές κουρέλι η αντοχή κι όμως αποκαλύφθηκε υπεράνθρωπος...

*Βιογραφικό (γραμμένο από την ίδια την Κική Δημουλά)

«Ένα βιογραφικό σημείωμα πρέπει , αφού γραφτεί, να μείνει επ’ αρκετόν καιρό κρεμασμένο στον αέρα από ένα τσιγκέλι αυστηρότητας, ώστε να στραγγίξουν καλά τα στερεότυπα, οι ωραιοποιήσεις, η ρόδινη παραγωγικότης και ο πρόσθετος ναρκισσισμός, πέραν εκείνου που ενυπάρχει στη φύση μιας αυτοπαρουσίασης. Μόνον έτσι βγαίνει το καθαρό βάρος: το ήθος που επέβαλες να τηρεί η προσπάθειά σου.

Τα πόσα βιβλία έγραψε κανείς, πότε τα εξέδωσε, ποιες μεταφράσεις τα μεταναστεύουν σε μακρινές ξένες γλώσσες και ποιες διακρίσεις τα χειροκροτούν είναι τόσο τρέχοντα, όσο το να πεις ότι μέσα σ’ έναν βαρύτατο χειμώνα υπήρξαν και κάποιες μέρες με λαμπρή λιακάδα.

Ωστόσο, επειδή αυτό είναι το υλικό της πεπατημένης, που δεν μπορεί να συνεχίσει τη χάραξή της με συνεσταλμένες καινοτόμες επιφυλάξεις, γεννήθηκα στην Αθήνα το 1931. Η παιδική ηλικία πέρασε χωρίς να αναδείξει το «παιδί θαύμα». Το 1949, τελειώνοντας το Γυμνάσιο, υπέκυψα εύκολα στο «πρέπει να εργαστείς», και εργάστηκα στην Τράπεζα της Ελλάδος είκοσι πέντε χρόνια.

Ανώτερες σπουδές: η μακρά ζωή μου κοντά στον ποιητή Άθω Δημουλά. Χωρίς εκείνον, είμαι σίγουρη ότι θα είχα αρκεστεί σε μια ρεμβαστική, αμαθή τεμπελιά, προς την οποίαν, ίσως και σοφά, ακόμα ρέπω. Του οφείλω το λίγο έστω που της ξέφυγα, την ατελή έστω μύησή μου στο τι είναι απλώς φωνήεν στην ποίηση και τι είναι σύμφωνον με την ποίηση, του οφείλω ακόμα την πικρότατη δυνατότητα να μπορώ σήμερα, δημόσια, να τον μνημονεύω εις επήκοον της πολυπληθούς λήθης. Αυταπαρνητική, παραχωρήθηκα στο ρόλο της μητέρας και με τρυφερή γενναιότητα άκουσα να προσφωνούμαι «γιαγιά». Κυλώ τώρα με ψυχραιμία και χωρίς βλέψεις διαιωνίσεως μέσα σ΄ αυτές τις νέες παρακαμπτήριες του αίματός μου. Κυλώ και, όσο πλησιάζω στις εκβολές, όλο και ονειρεύομαι ότι θα μου πετάξει η ποίηση ένα σωσίβιο ποίημα.

Δεν νιώθω δημιουργός. Πιστεύω ότι είμαι ένας έμπιστος στενογράφος μια πολύ βιαστικής πάντα ανησυχίας, που κατά καιρούς με καλεί και μου υπαγορεύει κρυμμένη στο ημίφως ενός παραληρήματος, ψιθυριστά, ασύντακτα και συγκεκομμένα, τις ακολασίες της με έναν άγνωστο τρόπο ζωής. Όταν μετά αρχίζω να καθαρογράφω, τότε μόνον, παρεμβαίνω κατ’ ανάγκην: όπου λείπουν λέξεις, φράσεις ολόκληρες συχνά και το νόημα του οργίου, προσθέτω εκεί δικές μου λέξεις, δικές μου φράσεις, το δικό μου όργιο στο νόημα, ότι τέλος πάντων έχει περισσέψει από δικές μου ακολασίες με έναν άλλον, άγνωστο τρόπο ζωής.

Τόσο μεταχειρισμένη και υπηρεσιακή είναι η ανάμειξή μου στη δημιουργία. Φύσει ολιγογράφος, εξέδωσα οκτώ ποιητικές συλλογές μέσα σε σαράντα πέντε χρόνια. Η σημασία τους είναι ακόμα συμβατική. Είναι γραμμένη στη λίστα αναμονής των μεγάλων επερχόμενων κυμάτων του μετα-κριτή χρόνου.»
πηγή:http://voices.gr/

...έπιασα και φωτιά και σιγοκάηκα.
Και δεν μου έλειψε ούτε των φεγγαριών η πείρα.
η χάση τους πάνω από θάλασσες κι από μάτια,
σκοτεινή, με ακόνισε.
όχι, δεν είμαι λυπημένη.

όσο μπόρεσα έφερα αντίσταση σ' αυτό το ποτάμι
όταν είχε νερό πολύ, να μη με πάρει,
κι όσο ήταν δυνατόν
φαντάστηκα νερό στα ξεροπόταμα
και παρασύρθηκα.

όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Σε σωστή ώρα νυχτώνει.

Σε νυχτωμένο δάσος σε άφησε ο ποιός

και συ δεν ρώτησες ποτέ κανένα παραμύθι

πως να διαφύγεις και από που.

Και μόνο φόβοι

δίνανε στους φόβους σου κουράγιο

εκεί αμετακίνητη να μένεις

στου ανέμου τα μουγκρίσματα

τη νύχτα όσο ξέσκιζε των δέντρων τα κλαδιά

τα ώτα και τα χρόνια...

...Η ΑΤΕΛΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑ

Δέ θυμάμαι άν φεύγοντας μου έδωσες
το σεσημασμένο φιλί.
Είπες μόνο φεύγω για λόγους αναψυχής
αφήνω ανοιχτή την πόρτα της προδοσίας
θα επιστρέψω εξ' ολοκλήρου
αυτό ναι, το θυμάμαι καλά
κεντήθηκε με καυτή βελόνα
τατουάζ ανεξίτηλο στην παρειά μου.

Ξέρεις τι είναι προδοσία;
Η ανάγκη φυγής που κυριεύει
κάθε σώμα
καθηλωμένο στην ίδια κουραστική στάση
όπως είναι η στάση της πίστης
η στάση της αγάπης
μπροστά σ΄ένα παράθυρο αμετακίνητο
με μόνη θέα νύχτα μέρα
καρφωτή στα μάτια
την ανυπόφορη αντηλιά του εαυτού της.

Ξέρεις ποιός είναι ο διαφημιστής
ο αντζέντης της προδοσίας;
Το προδοτικό φιλί.
Εκείνο μεριμνά για τη φήμη της
της κλείνει κερδοφόρα συμβόλαια
με την αθανασία
εκείνο φέρνει γενεές και γεμίζουν
οι οθόνες των αιώνων

γιατί αυτό το φιλί
είναι που διεγείρει
την καταπιεσμένη αγριότητα
προσηλυτίζει το αίμα
στη θρησκεία του θανάτου
εκείνο είναι που
κόβει την ανάσα των θρήνων

κι αν ανασαίνουν ακόμα οι δικοί μου
είναι γιατί θυμάμαι
ότι φεύγοντας άφησες μεν ανοιχτή
την πόρτα της προδοσίας
αλλά το προδοτικό φιλί της
δεν μου το έδωσες.

Γράψε μου σε παρακαλώ
τη διεύθυνσή του...

Γενικά χαρακτηριστικά

Η απώλεια. Στα ποιήματά της υπάρχει πάντα η αίσθηση μιας έλλειψης, της ματαίωσης, της απώλειας. Συναισθήματα που αποτελούν την αιτία της συγγραφής. Η ποίηση δηλαδή έρχεται ως λυτρωτική εκδήλωση να καλύψει το κενό. Η απώλεια αυτή προσωποποιείται στο πρόσωπο του χαμένου συντρόφου της στη ζωή, του ποιητή Άθου Δημουλά.

"Η έκφραση προσωπικών συναισθημάτων"

Πρωταγωνίστρια της ποίησής της είναι η ίδια. Υπάρχει ένα "ποιητικό εγώ" που αφηγείται, σκέφτεται, διαλέγεται με αντικείμενα, έννοιες, θυμάται. Αφηρημένες έννοιες - Προσωποποίηση. Οι έννοιες παίρνουν τη θέση υποκειμένων, κινούνται, αισθάνονται, πάσχουν, συμπεριφέρονται ως δρώντα πρόσωπα. Η Δημουλά καταφέρνει να δημιουργεί ένταση μέσα από αφηρημένες λέξεις. Υπαρξιακή αγωνία. Η αίσθηση της απώλειας του άλλου μετατοπίζεται στο "ποιητικό εγώ" και γίνεται αγωνία για την απώλεια του χρόνου, των αποτελεσμάτων της φθοράς, για τη σημασία της ίδια της ύπαρξης. Γλωσσική τόλμη. Ουσιαστικά στη θέση επιθέτων, ρήματα με αιφνιδιαστικά αντικείμενα, μεταφορές τολμηρές, αμφισημίες, παράθεση αντίθετων ή ομόηχων λέξεων, ηθελημένη αμέλεια στη σύνταξη. Μικτή γλώσσα, καθημερινή με λέξεις καθαρεύουσας, αργκό, τεχνολογίας νεολογισμούς (τις περισσότερες φορές με τόνο ειρωνικό). Ποίηση της καθημερινότητας. Καθημερινές στιγμές και βιώματα, κυρίως πληγές, μεταφράζονται σε ποιήματα.

"Πληθυντικός αριθμός"

Το ποίημα. Με άξονα τον πληθυντικό αριθμό η ποιήτρια προσπαθεί να ορίσει 4 ουσιαστικά, 4 αφηρημένες έννοιες. Οι ορισμοί της βέβαια είναι υποκειμενικοί, προϋποθέτουν βέβαια αντικειμενικές γλωσσικές συσχετίσεις αλλά στοχεύουν να τις ανατρέψουν.

Τίτλος. Προκαλεί από μόνος του έκπληξη. Ένα ποίημα (η ποίηση μπορεί να θεωρηθεί και η ανατροπή της γραμματικής κανονικότητας) προσπαθεί να ορίσει μια γραμματική έννοια. Στόχος της ποιήτριας βέβαια είναι η γραμματική της Ψυχής. Θα προσπαθήσει να προβάλει στις λέξεις και στη χρήση τους βιώματα, συναισθήματα. Στόχος της είναι η ανατροπή των γραμματικών κανόνων που θα εκφράσει και την ανατροπή που έχει επέλθει στη ζωή της με την απώλεια του αγαπημένου της προσώπου. Ήδη με αυτήν την απώλεια ο πληθυντικός αριθμός ανατρέπεται σε ενικό και καλύτερα σε «μοναχικό» αριθμό...!!!

"Ο έρωτας"

Όνομα ουσιαστικόν πολύ ουσιαστικόν: πρώτη αμφισημία. Η ποιήτρια ξεκινά με το τυπικό γραμματικό γνώριμα της λέξης για να έρθει μετά να την ανατρέψει χρησιμοποιώντας την αμφισημία της. Το «ουσιαστικό» τη δεύτερη φορά σημαίνει «πραγματικό», «σημαντικό», «αληθινό». Και μάλιστα με το επίθετο «πολύ» το οποίο δε θα μπορούσε να προσδιορίζει το ουσιαστικό ως γραμματικό όρο δίνεται το μέγεθος της σημασίας του έρωτα στη ζωή της ποιήτριας. Ενικού αριθμού: ας θυμηθούμε «μονάχος πορεύεται κανείς στον έρωτα» από τη σονάτα του σεληνόφωτος. Δεύτερη αμφισημία. Το «ενικός» δηλώνει τη μοναχικότητα. Ο έρωτας βιώνεται ατομικά. Ο άλλος είναι το αντικείμενο του έρωτα. Το συναίσθημα, το βίωμα είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού: 3η αμφισημία. Εδώ η γραμματική εγκαταλείπεται. Το γένος παίρνει τη σημασία ενός ιδιαίτερου χαρακτηριστικού. Και πράγματι ο έρωτας δεν είναι μόνο ίδιον της γυναίκας ή του άνδρα. Έχει μόνο ένα χαρακτηριστικό, μεταβάλλει τα υποκείμενα σε ευάλωτα, ανυπεράσπιστα. Παρασύρει κάθε άμυνα, λογική, αντίσταση. Καταδυναστεύει. Το επίθετο «ανυπεράσπιστος» που χαρακτηρίζει τους ερωτευμένους περνάει στο ίδιο το συναίσθημα. ( κρυφή υπαλλαγή) Πληθυντικός αριθμός: η γραμματική έννοια που συνέχει τις 4 αφηρημένες έννοιες. Ξεκινάμε με τον ερωτα που έχει πληθυντικό αριθμό, όσοι και οι ανυπεράσπιστοι εραστές. Το αίσθημα είναι μεν ατομικό αλλά είναι πανανθρώπινο και πάντοτε «ευάλωτο». Ο έρωτας είναι ίσως η πιο ευάλωτη κατάσταση του ανθρώπου...

"Ο φόβος"

Όνομα ουσιαστικόν: έχοντας ήδη γίνει η αναφορά στον έρωτα το «ουσιαστικόν» τώρα σημαίνει σε δεύτερο επίπεδο το «σημαντικό». Ο φόβος αναπληρώνει το συναίσθημα του έρωτα μετά την απώλεια του άλλου.

Στην αρχή ενικός αριθμός και μετά πληθυντικός: Κύρια ιδιότητα του φόβου, να δρα πολλαπλασιαστικά. Ο φόβος της μοναξιάς γίνεται υπαρξιακός φόβος, υπαρξιακό άγχος. Γίνονται φοβίες, που κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η απουσία λογικής εξήγησης.

Για όλα από δω και πέρα: η φράση θα επαναληφθεί και στο τέλος του ποιήματος δίνοντας μια συνέχεια στο συναίσθημα και επιτείνοντας τη «σκοτεινή ατμόσφαιρα». Η γενίκευση και η επανάληψη «οι φόβοι. «Οι φόβοι» τονίζουν τη σημασία της λέξης «φοβία»: παράλογος φόβος, συναισθηματική εμμονή που συνδέεται με αγωνία και ένταση.!!!

"Η μνήμη"

Κύριο: ένας ακόμα γραμματικός όρος που χρησιμοποιείται με άλλη σημασία. Το «κύριο» σημαίνει το «βασικό», όπως και το «ουσιαστικό». Μπορούμε να του δώσουμε και μια δεύτερη αμφισημία. Καθώς το κύριο όνομα στη γραμματική συνδέεται με συγκεκριμένα ονόματα (π.χ.Παναγιώτης κτλ), μπορούμε να πούμε ότι και η μνήμη στην περίπτωση της ποιήτριας συνδέεται αποκλειστικά με ένα πρόσωπο. Η μνήμη: η μνήμη το λυτρωτικό καταφύγιο για όσους ζουν μέσα στους φόβους, και η μόνη ευχαρίστηση για όσους έχουν χάσει την ευτυχία. Ταυτόχρονα όμως και πηγή πόνου. Η μνήμη υπενθυμίζει τον έρωτα, τον χαμένο παράδεισο, κάνει πιο έντονη τη θλίψη του τώρα. Γι’ αυτό βέβαια και συσχετίζεται με τη θλίψη «κύριο όνομα των θλίψεων» Ενικού αριθμού μόνο ενικού: η μνήμη είναι μόνο ενικού αριθμού όπως και τα κύρια ονόματα. Η μνήμη που συσχετίζεται με ένα πρόσωπο, το αγαπημένο πρόσωπο, καταφέρνει να ενώσει όλες τις προηγούμενες στιγμές, να τους δώσει το ίδιο στίγμα, το στίγμα του αγαπημένου προσώπου. Το ότι όμως είναι ενικού αριθμού δεν την κάνει πιο υποφερτή από τους φόβους γιατί είναι άκλιτη και επαναλαμβανόμενη. Άκλιτη: μια ακόμα αμφισημία. Η μνήμη δεν έχει πτώσεις, δεν έχει διαβαθμίσεις, δεν «πέφτει». Παραμένει σε πτώση «ονομαστική» (πάλι μας οδηγεί στο όνομα - πρόσωπο), άκλιτη και επαναλαμβανόμενη. Βέβαια και η λέξη μνήμες έχει διαφορετική σημασία, δηλώνει τις αναμνήσεις. Ενώ η μνήμη είναι νοητική λειτουργία.!!!

"Η νύχτα"

Προσδιορίζεται μόνο γραμματικά. Όνομα, γένος, αριθμός. Ήδη όμως έχουμε γνωρίσει το παιχνίδι της ανατροπής. Έτσι στον τελευταίο στίχο η λέξη «νύχτες» παίρνει άλλο χρώμα, μετωνυμικά γίνεται το σκοτάδι, τα δυστυχισμένα βράδια που το ποιητικό υποκείμενο θα βιώνει πιο δραματικά τους φόβους και τις μνήμες της ευτυχίας και του έρωτα.

Από δω και πέρα: η αίσθηση της απώλειας παρουσιάζεται τελεσίδικη.!!!


Ο πληθυντικός αριθμός

Ο έρωτας,
όνομα ουσιαστικόν,
πολύ ουσιαστικόν,
ενικού αριθμού,
γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.

Ο φόβος,
όνομα ουσιαστικόν,
στην αρχή ενικός αριθμός
και μετά πληθυντικός:
οι φόβοι.
Οι φόβοι
για όλα από δω και πέρα.

Η μνήμη,
κύριο όνομα των θλίψεων,
ενικού αριθμού,
μόνον ενικού αριθμού
και άκλιτη.
Η μνήμη, η μνήμη, η μνήμη.

Η νύχτα,
όνομα ουσιαστικόν,
γένους θηλυκού,
ενικός αριθμός.
Πληθυντικός αριθμός
οι νύχτες.
Οι νύχτες από δω και πέρα.


...για όλους τους ανυπεράσπιστους έρωτες, αυτούς έφυγαν και γι' αυτούς που θα έρθουν.!!!

για 'κείνους που ξανά και ξανά μεταβάλλει σε
υποκείμενα ευάλωτα...

γιατί ο έρωτας δε σε ανεβάζει απαραίτητα σε γαλάζιους ουρανούς...ενίοτε το χρώμα του είναι το Μαύρο...

διαψεύδει, εγκληματεί, δε φυλακίζεται...
άναρχος είναι και άναρχα εισβάλλει.!!!

κατακτητής είναι...κατακτά ψυχές, νου, σώμα...

όχι "κάνω έρωτα" , μοιράζομαι τον έρωτα λένε αυτοί που μπορούν να βιώσουν την ουσία και το μεγαλείο του...

...ευχαριστώ πολύ ένα υπέροχο πλάσμα που με την ευαισθησία του έδωσε "ζωή" στις λέξεις...εσύ ξέρεις!

http://www.youtube.com/user/pointlessloves